Makowiec, kutia, kluski z makiem– na Święta nie może zabraknąć tych potraw. I nie może zabraknąć maku! Małe ziarenka w świątecznych – i nie tylko! – potrawach, dodają im smaku i wartości.

Mak lekarski, polny, niebieski oraz biały – różne gatunki maku mają inne właściwości i zastosowanie. Mak lekarski to składnik leków. Mak polny znajdziemy w kosmetykach o kojącym i odżywczym działaniu, jest też stosowany w medycynie ludowej. W kuchni używamy białego i niebieskiego maku. Mak biały ma delikatny smak jest znany przede wszystkim z rogali świętomarcińskich. Najbardziej popularny jest mak niebieski, o którym szczególnie ciepło myślimy teraz, w czasie przygotowań do Bożego Narodzenia.

 

CO ZDROWEGO W MAKU?

Mak to roślina oleista – a więc mak w dużej mierze składa się z tłuszczów. Na szczęście tych „dobrych”, nienasyconych, które dobrze działają na serce i pomagają zadbać o prawidłowy poziom cholesterolu. Z maku tłoczy się olej makowy – tłoczony na zimno olej z ziaren maku to wartościowy dodatek do sałatek, surówek, sosów, past, domowego majonezu i innych potraw podawanych na zimno. Ze względu na wysoką zawartość tłuszczów, mak jest stosunkowo kaloryczny, ale zawiera wiele cennych składników, warto więc używać go jako dodatek do przepisów.

 

 

Dużą liczbę kalorii pozwoli choć trochę zrównoważyć spora dawka błonnika – niemal 20% składu! Mak jest bogatym źródłem witamin z grupy B, a także witaminy E. Znajdziemy w nim również składniki mineralne, między innymi magnez, wapń, żelazo, fosfor oraz cynk.

Takie połączenie mikroskładników ma szerokie działanie dla zdrowia organizmu. Dodatek maku do diety pomaga zadbać o wzrok, odporność oraz dobrą kondycję włosów, skóry i paznokci, wspiera układ nerwowy i pracę jelit oraz pozwala unikać gromadzenia się wody w organizmie.

 

Gotowa masa makowa - podaruj sobie czas na Święta!

 

Jedzenie maku trzeba czasem skonsultować z lekarzem, ponieważ może wchodzić w interakcje z lekami. Mak jest raczej ciężkostrawny, dlatego nie polecamy go osobom z problemami trawiennymi, dzieciom do drugiego roku życia oraz kobietom w ciąży.

 

 

MAK W DIECIE WEGAŃSKIEJ

Głównym źródłem wapnia w „normalnej” diecie jest nabiał. Ten składnik jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wapń odpowiada między innymi za prawidłowy wzrost dzieci, zdrowie kości i zębów, właściwe skurcze mięśni, pracę serca i krzepliwość krwi.

Mak jest doskonałym, roślinnym źródłem wapnia dla osób na diecie wegańskiej! W 1000 gramach maku znajduje się ponad 1400 miligramów wapnia, czyli praktycznie tyle ile w 1,2 litra mleka. Dla porównania – 100 gramów białego sera to około 200 miligramów wapnia. Weganie nie muszą się więc czuć pod tym względem pokrzywdzeni. Inne roślinne produkty z wysoką zawartością wapnia to między innymi niełuskany sezam, chia, suszone figi, migdały, natka pietruszki lub jarmuż.

 

 

SYMBOL DOSTATKU NA BOŻE NARODZENIE

Drobne, ale liczne ziarenka maku, zgodnie z tradycyjnymi wierzeniami, miały przyciągać bogactwo. Mak jest symbolem płodności i pomyślności. Makowe ziarna dodane do świątecznych potraw mają przywoływać dostatek i szczęście na cały Nowy Rok.

Jakie potrawy z makiem warto przygotować na Boże Narodzenie? Najważniejszy jest makowiec! Tradycyjny, polski makowiec ma formę strucli. Robi się go z ciasta drożdżowego i zawija z nadzieniem makowym, pełnym słodkich bakalii. Upieczony makowiec trzeba jeszcze oblać lukrem – w Święta nie liczymy kalorii! Wielbiciele makowca i sernika mogą połączyć dwie miłości i upiec tak zwany seromak. Ciekawy pomysł znaleźliśmy w tradycyjnej kuchni śląskiej. Makówki to kawałki drożdżowego ciasta lub sucharków, przełożone słodkim, makowym nadzieniem z bakaliami, zalane mlekiem. Mak można śmiało dodawać do innych wypieków – tortów, tart, babeczek, ciasteczek, babek i drożdżówek.

 

 

Na wigilijnym stole często gości kutia, tradycyjna wigilijna potrawa, która wywodzi się z wschodnich regionów Polski. Podstawą kutii jest mak oraz ziarna pszenicy, które można zastąpić kaszą pęczak, a słodyczy i smaku dodają miód i bakalie. Niektórzy jedzą kutię, inni wybierają kluski z makiem – drobny makaron z masą makową i bakaliami – albo łamańce, czyli kruche placki podawane z dodatkiem maku i bakalii.

 

MAK NA CO DZIEŃ

Smakołyki z makiem smakują najlepiej na Boże Narodzenie, ale mak jemy cały rok, nie tylko w słodkich ciastach i ciasteczkach. Posypka z maku jest doskonałym dodatkiem do wytrawnych wypieków – domowego chleba, bułeczek, pasztecików czy cebularzy.

Mak sprawdzi się także na śniadanie – łyżeczka maku doda płatkom śniadaniowym jeszcze więcej wartości. Możesz dorzucić go także do jogurtu lub domowej pasty kanapkowej. Mak bardzo dobrze komponuje się z miodem, bakaliami, cynamonem, warto spróbować go w połączeniu z cytryną. Świetnie smakuje w naleśnikach! Sprawdzi się też jako panierka do mięsa i ryb.

Mak kojarzymy przede wszystkim z polską kuchnią, ale ma mocną pozycję również w kuchni azjatyckiej! Jest składnikiem dań indyjskich, na przykład ghoogra – słodkich pierożków nadzianych makiem. W kuchni orientalnej mak dodaje się do przystawek, dla pobudzenia apetytu, lub do sosów, żeby je zagęścić.

 

Niebieski mak – dobry nie tylko na Święta! Makowe ziarenka zapraszamy do swojej kuchni i na talerze cały rok. Więcej o świątecznych tradycjach kulinarnych przeczytasz na naszym blogu. Co ma piernik do Bożego Narodzenia? Dlaczego w Wigilię jemy czerwony barszcz? Zapraszamy po świąteczne inspiracje!

 

 

Źródła:

• Wanda Kudełka, Agata Kosowska, Składniki przypraw i ziół przyprawowych determinujące ich funkcjonalne właściwości oraz ich rola w żywieniu człowieka i zapobieganiu chorobom, 2008,
• Monika Majewska, Mak nie tylko na sen. Właściwości lecznicze i odżywcze maku, 2017,
• Agata Dutkowska, Mak - symbol świąt. Wielka moc małych ziarenek, 2018,
• Magdalena Janeczko, Kuchenna Apteka #22 - Mak, 2018,
• Ada Błaszczyk, Wapń na diecie roślinnej, 2020,
• Odżywianie.info.pl, Mak - kalorie, wartości odżywcze i ciekawostki, 2014.