Nie może go zabraknąć na wigilijnym stole – to od barszczu czerwonego rozpoczynamy świąteczną kolację. Co symbolizuje wigilijny barszcz i dlaczego warto jeść go przez cały rok, nie tylko na Święta?

„Barszcz nasz polski znajomszy jest każdemu u nas, w Rusi, w Litwie, w Żmudzi, a niźli by się mógł z okolicznościami swymi opisać. Do lekarstwa i do stołu użyteczny, jest barzo smaczny” – pisał już w XVI wieku ojciec polskiej literatury Mikołaj Rej, chociaż miał na myśli raczej zupę z barszczu czerwonego, niż znany nam dzisiaj barszcz z buraków czerwonych. Czerwone buraki to popularne i tanie warzywo, jest więc ważnym elementem diety ludzi od wieków. Pierwsze wzmianki o barszczu czerwonym jako potrawie wigilijnej pochodzą z XVI wieku. Na świątecznym stole występuje postna wersja tej zupy, przygotowana bez mięsa, i podawana z uszkami z kapustą i grzybami.

 

CO SYMBOLIZUJE BARSZCZ CZERWONY

Potrawy wigilijne mają swoją symbolikę – nie bez przyczyny na świątecznej wieczerzy jemy właśnie barszcz czerwony. Czerwone buraki, choć nie cieszą się dobrą sławą, są bardzo wartościowe! W ludowych wierzeniach buraki są symbolem długiego życia oraz urody – nic więc dziwnego, że zupa z buraków to obowiązkowy punkt wigilijnej kolacji. Barszcz czerwony traktowany był także jak symbol rodzimej ziemi – obok płodów lasu, sadu i wody, które powinny znaleźć się wśród świątecznych potraw.

 

 

Skoro buraki były tak cenione, skąd wzięło się powiedzenie „tani jak barszcz”? Pochodzi od rośliny o nazwie barszcz zwyczajny, która była kiedyś powszechna w Europie i Azji. Kiedyś barszczem nazywano kwaśną zupę, przygotowaną z jej liści i łodyg. Czerwone buraki także należały do tanich warzyw, ale z czasem przepisy na buraczaną zupę stawały się coraz smaczniejsze i bogatsze.

 

Na Boże Narodzenie pachnące choinka i czerwonym barszczem!

 

Co kraj, a właściwie region, to obyczaj – barszcz czerwony to nie jedyna tradycyjna, świąteczna zupa. Na przykład na Kaszubach popularny był brzad, czyli zupa z suszonych owoców, mieszkańcy Mazowsza jedli barszcz biały na zakwasie z kapusty z grzybami, a na Podhalu na stole pojawiał się buraczany barszcz z fasolą.

 

CO ZA BURAK!

Podobno warzywa będące przodkami znanego dzisiaj czerwonego buraka były uprawiane już w starożytnym Babilonie. W Europie burak trafił do menu około XVI wieku. Włosi lubili jeść go na słodko, w winie i miodzie. W Polsce buraki można było spotkać na królewskich i chłopskich stołach, jako dodatek do ciężkich i tłustych potraw, na poprawę trawienia. Nazwanie kogoś burakiem trudno uznać za komplement, jednak to czerwone korzeniowe warzywo jest źródłem cennych dla zdrowia składników. 

 

 

Buraki zawierają betaninę, czyli czerwony barwnik, który nadaje im piękny kolor, ale przede wszystkim jest silnym przeciwutleniaczem. Buraki pomagają wzmocnić odporność, są także bogatym źródłem kwasu foliowego oraz witamin grupy B. Wyróżnia je duża zawartość wapnia, potasu i magnezu. Buraki wykazują również działanie krwiotwórcze. Burak jest niskokaloryczny i pobudza trawienie, więc warto włączyć go do diety odchudzającej. Według wielu badań, sok z buraka ćwikłowego zwiększa wytrzymałość, więc polecany jest sportowcom jako „naturalny doping”. Śmiało można zaliczyć buraka do naszych rodzimych superfoods, czyli super żywności o wyjątkowych właściwościach.

 

PRZEPIS NA IDEALNY BARSZCZ CZERWONY

Wigilijny barszcz powinien być intensywnie czerwony, słodkawo-kwaśny przejrzysty, podawany w postnej wersji. Podstawą tradycyjnych przepisów na barszcz był świeży kwas burakowy, kwaszony cytryną lub sokiem wiśniowym. Dodatkiem do wigilijnego barszczu są najczęściej uszka z kapustą i grzybami, ale czasem podaje się go z jajkiem, pieczonymi pierożkami, pasztecikami lub rybą.

 

Barszcz czerwony - koncentraty z dobrym składem. Gotowanie łatwe i szybkie!

 

Barszcz czerwony w proszku to szybki sposób na przygotowanie wigilijnej zupy, jednak w tej postaci pozbawiony jest wielu wartości oraz wyjątkowego smaku i aromatu. Ugotowanie barszczu czerwonego w tradycyjnej wersji jest czasochłonne, ale walory takiej zupy na pewno wynagrodzą wysiłek. Dobrym połączeniem tradycyjnego i nowoczesnego podejścia jest barszcz czerwony z koncentratu. Dobrej jakości koncentrat barszczu czerwonego to sposób na szybkie przygotowanie smacznej zupy.

 

 

Jak wybrać dobry koncentrat? Im więcej buraków, tym oczywiście lepiej. Wśród składników mogą znaleźć się przyprawy i zioła. Wybierajmy produkty bez zbędnych dodatków, takich jak wzmacniacze smaku i zapachu, glutaminian sodu i potasu, syrop glukozowo-fruktozowy, dużej ilości cukru oraz szkodliwych dla zdrowia substancji chemicznych. Wśród wielu produktów znajdziemy też barszcz czerwony w proszku o dobrym składzie - bez nadmiaru dodatków, klarowne, aromatyczne i o pięknej barwie.

 

Barszcz czerwony w proszku - błyskawiczna zupa bez zbędnych dodatków.

 

Barszcz czerwony przygotowany z dobrej jakości koncentratu, z dużą ilością warzyw, będzie zdrowy, smaczny i podkreśli uroczysty charakter wigilijnej wieczerzy. Zupa z buraków czerwonych może jednak zagościć w naszym menu przez cały rok!

 

Źródła:

• Aleksandra Żyłowska, Barszcz czerwony - wartości odżywcze, kalorie, 2018.
• Aneta Mucha, 12 dań wigilijnych - co powinno znaleźć się na świątecznym stole, 2019.
• Msz.gov.pl, Barszcz i piernik. Polskie przepisy na święta. 2012.
• Dziecijedza.pl, Pij na co dzień czerwony barszcz i ciesz się zdrowiem, 2015.
• Jedzjedz.pl, Wigilia regionów.
• Monika Piorun, Nie bądź burak, jedz barszcz!