Wyglądają jak cukier, słodzą jak cukier, ale pod wieloma względami się od niego różnią. Ksylitol i erytrytol to dwa popularne słodziki, które są alternatywą dla białego cukru. Który z nich jest lepszy?

Ksylitol i erytrytol są słodkie, ale w porównaniu do białego cukru mają niski indeks glikemiczny i są mniej kaloryczne. Słodziki te są polecane pacjentom z cukrzycą, ale też każdemu, kto liczy kalorie i dba o sylwetkę. Czy erytrytol i ksylitol są zdrowe? Czas na słodki pojedynek!

 

Jak powstaje ksylitol?

Ksylitol to słodzik naturalnego pochodzenia, alkohol cukrowy, który występuje w owocach i warzywach, a także w ściankach komórkowych roślin. Ksylitol pozyskuje się między innymi z kory brzozy – tak powstaje słynny fiński „cukier brzozowy”. Ksylitol wytwarza się też z innych roślin, na przykład kolb kukurydzy, a także przemysłowo. Na etykietach produktów ksylitol jest oznaczony jako E967.

Ksylitol – właściwości

Ksylitol ma mało kalorii – w okolicy 240 kalorii na 100 gramów, czyli około 40% mniej od białego cukru. Jego indeks glikemiczny to 7, a więc około 10 razy mniej niż zwykły cukier! Ksylitol wolno się wchłania w przewodzie pokarmowym, w niewielkim stopniu podnosi poziom glukozy i nie pobudza wydzielania insuliny.

Ksylitol ma właściwości przeciwbakteryjne – może być pomocny w profilaktyce i leczeniu próchnicy. Ksylitol przy tym nie fermentuje w przewodzie pokarmowym i zatrzymuje przyrost drożdżaków i bakterii. To korzystnie wpływa na równowagę kwasowo-zasadową i zmniejsza ryzyko wystąpienia pleśni czy grzybicy.

 

Uwaga na ksylitol!

Ksylitol ma wiele zalet, ale pamiętajmy, że nawet to, co naturalne, w nadmiarze może szkodzić. Zbyt duża dawka ksylitolu może prowadzić do problemów jelitowych. Bezpieczna porcja to ok. 3 łyżeczek dziennie. Ksylitol warto wprowadzać do diety stopniowo, aby organizm mógł się do niego „przyzwyczaić”. Na ksylitol powinny uważać osoby o wrażliwym układzie pokarmowym oraz pacjenci z zespołem jelita drażliwego. Ksylitolu nie należy podawać dzieciom do trzeciego roku życia.

Skąd się bierze erytrytol?

Erytrytol również ma naturalne pochodzenie – występuje w owocach, na przykład w winogronach, melonach i gruszkach, ale również w produktach fermentowanych – znajdziemy go w winie, serach i sosie sojowym. Erytrytol należy do grupy alkoholi polihydroksylowych. W składach kryje się pod symbolem E968.

 

Ile kalorii ma erytrytol?

Erytrytol jest nieco mniej słodki niż biały cukier, więc trzeba używać go trochę więcej, ale bez obaw – erytrytol prawie nie ma kalorii, a jego indeks glikemiczny jest bliski 0. Erytrytol nie jest przekształcany przez ludzki organizm i opuszcza go w całości. Erytrytol może służyć profilaktyce próchnicy, ponieważ zatrzymuje fermentację niektórych cukrów przez bakterie. Ponadto erytrytol wykazuje działanie antyoksydacyjne! Ksylitol i erytrytol nie są polecane dla małych dzieci, choć u starszych maluchów potrawy można dosładzać erytrytolem.

Eksperci uznali, że erytrytol jest bezpieczny i nie trzeba wyznaczać jego dopuszczalnej dawki. Jednak każdy może mieć inną tolerancję, warto więc zaczynać od mniejszych porcji, aby uniknąć problemów z układem pokarmowym.

Ksylitol i erytrytol – zastosowanie

Ksylitol i erytrytol można stosowąć tak jak biały cukier, do słodzenia ciepłych i zimnych napojów, deserów, wypieków i słodkich przepisów. Sprawdzą się też podczas robienia domowych przetworów. W przypadku ksylitolu warto pamiętać, że w wyższej temperaturze robi się on słodszy. Pamiętaj też, żeby przy robieniu galaretki dodać więcej żelatyny, bo ksylitol osłabia zastyganie. Coraz częściej na sklepowych półkach możemy znaleźć słodycze i przetwory słodzone ksylitolem lub erytrytolem - świetny wybór dla osób, które z różnych powodów ograniczają udział cukru w diecie, a nie chcą rezygnować ze słodkości.

Żaden z tych słodzików nie sprawdzi się w wypiekach drożdżowych – przynajmniej do zaczynu koniecznie trzeba dodać biały cukier.

 

Ksylitol czy erytrytol – co wybrać?

Który słodzik jest lepszy? Na pewno obydwa mają więcej zalet niż biały cukier. Ksylitol smakuje bardzo podobnie do cukru, a erytrytol pozostawia w ustach chłodny posmak – nie każdy lubi to uczucie. Pod względem kaloryczności erytrytol nie ma sobie równych, jest też zwykle lepiej tolerowany niż ksylitol.

Ostateczny werdykt? Wybór słodzika to wersja indywidualna. Warto sprawdzić, po którym z nich czujemy się lepiej. Ich największą wadą jest cena – jednak kiedy szukamy „dietetycznego” i bardziej wartościowego zamiennika białego cukru, erytrytol lub ksylitol to dobra inwestycja.

 

Źródła:

• Piotr Cieciuch, Erytrol (erytrytol) - zastosowanie, wpływ na zdrowie, skutki uboczne. Wybrać erytrol czy ksylitol?, 2018,
• Damian Baranowski, Jarosław Rutkowska, Agata Antoniewska, Ksylitol – rola technologiczna i żywieniowa, 2020,
• Weronika Misiuk, Ksylitol – charakterystyka, dawkowanie, właściwości, zastosowanie, 2021,
• Dawid Młynski, Słodziki, 2021,
• Katarzyna Nowak, Ksylitol (cukier brzozowy, xylitol) – właściwości, zalety, przeciwwskazania, opinie, 2021,
• Teresa Walczak, Erytrytol zamiast cukru – właściwości, jak i ile stosować, 2022.